کلیشه‌ها رو بکشیم

مرحوم ابولحسن نجفی از اعضای فرهنگستان، در زمان حیاتش یه تحقیق جالب کرده بود. ایشون در این پژوهش، به این نتیجه رسیده بود که اهل‌رسانه و مطبوعات ما تنها با ۷۰۰لغت تمام مطالب علمی، ادبی، هنری، داستانی و غیر داستانی خودشون رو بیان می‌کنند.

این یعنی یه فاجعۀ بزرگ برای اهل مطبوعات و رسانه. این یعنی فقر زبانی. یعنی کلمه و لغت بلد نیستند و در چنته ندارند که ازش استفاده کنند.

جالب اینجاست که بعد در یک تحقیق دیگه و بعد از حذف کلمات تکراری نشون دادند که فردوسی در شاهنامۀ خودش بیش از ۸۰۰۰(هشت‌هزار) کلمه استفاده کرده.

حیرت‌انگیز نیست؟ ۸۰۰۰ کلمه!

یکی از راهکارهای اینکه تعداد لغاتمون رو افزایش بدیم اینه که کلیشه‌ها رو بکشیم. خب شاید بپرسید یعنی چی؟

اصولاً کلیشه یعنی شما یک کلمه رو در معنی‌های مختلفی بکار می‌برید. به‌عنوان مثال به جمله‌های زیر دقت کنید.

۱: بازیکنان از روحیۀ بالایی برخوردار هستند.

۲: نوشتن دربارۀ بزرگان، دقت بالایی می‌خواهد.

۳:در دمای بالای ۱۵ درجۀ سانتی‌گراد نگهداری شود.

۴: بالابودن اشتیاق داوطلبان باعث شد در روز اول، ظرفیت دوره تکمیل شود.

۵:درآمدش خیلی بالاست.

۶:با فشار بالای آب بشویید.

۷:با تضمین بالاترین کیفیت.

۸:قیمت بلیت قطارشهری بالا رفت.

۹:هزینه‌های بالای زندگی، مردم را از کتاب‌خوانی باز‌می‌دارد.

۱۰: به بالای کوه رفت.

بالا در معنی لغویش یعنی چیزی که در مکانی فراتر از مکان دیگر قرار می‌گیرد.

می‌تونیم نتیجه بگیریم که در جمله‌های گفته شده، کلمۀ بالا در معنی صحیح و درست خودش به‌کار نرفته است.

خب حالا بیاید به‌جای کلمۀ بالا کلمه‌های درستی قرار بدیم.

و اما کلمه‌های پیشنهادی:

۱: چشمگیری، فراوانی، زیادی.

۲: عمیق، ژرف، موشکافانه، فروان، درست و حسابی، ریزبینانه.

۳: بیش از، فراتر از، افزون بر.

۴: مثال‌زدنی بودن، شدت، فراوان بودن.

۵: هنگفت، چشمگیر.

۶: فشار زیاد، فشار شدید.

۷: مطلوب‌ترین، عالی‌ترین، بهترین.

۸: افزایش یافت، رشد کرد، کمرشن شد.

۹: سنگین، فراوان، کمرشکن.

۱۰: این جمله درست است.

ایراد کلیشه‌ها اینه که زبان رو لاغر می‌کنه یعنی باعث میشه که ما تعداد زیادی از کلمه‌ها رو بخاطر استفادۀ بیش از حد از یک کلمه فراموش کنیم. اگر یادتون باشه قبلاً کلیشۀ خوب، عالی، بد و قشنگ رو بررسی کردیم و درباره‌اش صحبت کردیم و اینقدر طرفدار داشت که دوتا دیسلایک هم خورد((:

در پست‌های بعدی به کلیشه‌های بیشتری می‌پردازیم.

منبع: با کمی دخل و تصرف نشریۀ انشا و نویسندگی شمارۀ ۵۲