عروض

بسم الله

سلام (: 

 این صفحه دیگه بروز نمی شه. لطفا هر جایی از عروض رو مشکل و یا سوالی داشتید کامنت بذارید که در حد سوادم جواب بدم. متشکر(:

::: بخش اول | جمعه بیست و دوم مرداد، هزار و سیصد و نود و پنج

اگر یادتان باشد، بچه که بودیم کلمات را بخش می کردیم مثلا می گفتیم کتاب دو بخش دارد بخش اول: کِ  بخش دوم:تاب

حالا بخش مهمی از مبحث عروض همین بخش کردن کلمات هست که توی درس عروض این بخش کردن را تقطیع کردن می گویند.

اما باید دقت کنید که برای تقطیع کردن باید کلمه ها را همان طوری که تلفط می کنید تقطیع کنید. مثلا خوردن را به صورت خُر دن تقطیع می کنیم.

 شعر  توانا بود هر که دانا بود را این مدلی تقطیع می کنیم:   تَ  وا  نا  بُ  وَد  هَر  کِ  دا  نا  بُ  وَد

اینجا یک نکته هست که باید توجه کنید،  این هست که کلمه هایی مثل "به" "که" "چه" و الی آخر را به صورت بٍ  کٍ و چِ تقطیع می کنیم و "ه" آن در واقع می افتد و به صورت کسره نشان داده می شود.

وقتی که کلمه ها را تقطیع کردیم، به هر کدام از این تقطیع کردن ها یک هجا می گوییم.

خب هجایی که شامل یک حرف هست به آن ها هجای کوتاه می گوییم و با u و یا نون بدون نقطه، نشان داده می شود. مثل:ک ب ش

هجاهایی که شامل دو حرف هست، هجای بلند می گوییم که با - خط فاصله نشان داده می شود. مثل ما، تا، هم، سد،در و ...

و هجاهایی که شامل سه حرف و یا بیشتر هست هجای کشیده می گوییم که با -u نشان داده می شود. مثل باز،عطر و ...

خب الان شما برای اینکه این مطالب براتون جا بیقتد می تونید ۵ غزل اول  سعدی رو تقطیع کنید و علامت تقطیع ها رو براشون بنویسید و نشون بدید.

اگر سوالی داشتید در خدمتیم(:

بخش دوم |  جمعه بیست و نهم مرداد

اولین نکته ایی که امروز باید یادآوری کنم این هست که باید تمام مصرع های یک شعر، توی تقطیع شکل یکسانی داشته باشند( در واقع می گن وزن تمام مصرع ها یکسان هست). اصلا یکی از روشهایی که تشخیص بدید که آیا این تقطیع هایی که انجام دادید درست هست یا نه این هست که شکل تقطیع تمام مصرع ها رو با هم چک کنید.

چند استثنا در تقطیع هست که باید اون ها رو توی ذهنتون داشته باشید

::: اولین استثنا این هست که اگر یک مصوت بلند( آ ای او ) به یک نون ساکن برسه، نون خونده نمیشه. مثلا آسمان ::: ءآ س مان تقطیع میشه ولی چون نون به یک مصوت بلند رسید نون حذف میشه و شکل تقطیع این مدلی میشه :   -  u  -  یعنی هجای کشیده آخر تبدیل به هجای بلند شد.

::: دومین استثنا به استثنا شاعری معروف هست، یعنی وقتی آخر کلمه هجای کوتاه داشته باشیم، شاعر اختیار داره، هجای کوتاه رو هجای بلند در نظر بگیره!

::: سومین استثنا این هست که همیشه در آخر مصرع هجای بلند هست. یعنی شما در آخر هر مصرع هر هجایی بجز هجای بلند دیدید اون رو تبدیل می کنید به هجای بلند.

و آخرین نکته ایی که توی تقطیع ها باید دقت کنید این  هست که اگر( یک صامت + ی ) مثل ( گی ، پی ، شی ، یی و ...)در میانه کلمه به مصوت دیگری برسد همواره هجای کوتاه محسوب می شود.

مثلا گیاه : گی یاه شکل تقطیعش این مدلی میشه: یک هجای کوتاه ، یک هجای کشیده.

از اونجایی که ما برای پیدا کردن وزن یک شعر میایم تقطیع هایی که انجام میدیم چهارتا چهارتا جدا می کنیم، شما برای تمرین غزل شماره دو رو تقطیع کنید و چهار تا چهارتا جدا کنید و ببینید آیا وزن تمام مصرع ها شبیه هم هست اگر نبود ببینید آیا جز موارد استثنایی هست، اگر بود که به شکل صحیح درست کنید.

بخش سوم | جمعه پنجم شهریور

من تمرین قبلی رو به عنوان بخش جدید در نظر گرفتم.

یادتون هست توی بخش قبلی گفتیم یک غزل تمام مصرع هاش از لحاظ تقطیعی و در نهایت شکل تقطیع یکسال هست؟ خب بیاید همین الان به تقطیع خودتون برای تمرین قبلی نگاه کنید.

اگر دقت کنید، شما یک شباهت های بین مصرع هایی که تقطیع کردید می بینید ولی هنوز خیلی قاراش میش هست. تقریبا در هر کدوم از مصرع ها رکن های دوم و سوم شبیه هم هست، تقطیع رکن اول هم با یه مقدار تغییر هم شبیه بقیه میشه!

اولین نکته ای که امروز باید بهتون بگم اینه که توی هیچ تقطیعی سه تا هجای کوتاه کنار هم قرار نمی گیره، پس هر وقت دیدید که سه تا هجا کوتاه پشت سر هم اومده شک کنید که باید یکی از استثنا ها رخ داده باشه.

مثلا بیاید با هم مصرع اول رو چک کنیم.

ای نفس خرم باد صبا//از بر یار آمده ای مرحبا

(ای -    نَ U    فَ U    سِ U) (خُر -    رَ U    مِ U    با -) (دِ U    صَ U    با -)

-   U   U   U

-   U   U   -

U   U   -
توی تقطیع سه هجای کوتاه پشت سرهم توی رکن اول قرار گرفته، اگر دقت کنیم می بینم توی کلمه نفس تقطیع س آخر کلمه است. یکی از استثناهایی که جلسه پیش درباره اش صحبت کردیم این بود که هجای کوتاه آخر کلمه می تونه به هجای بلند تبدیل بشه پس شکل تقطیع رکن اول میشه     : - u u  -

حالا بیایم از همین مصرع رکن آخر رو با بقیه مصرع های بعدی چک کنیم، اگر دقت کنیم شکل تقطیع رکن آخر مصرع های بعدی می تونیم از روی نکته اولی که گفتیم همه مصرع ها باید شکل واحد داشته باشه، باید شکل -   U  -  باشه ، پس چرا رکن آخر مصرع اول یه مدل دیگه شده؟ خب احتمالا یه استثنا بوده که ما لحاط نکردیم. می تونید حدس بزنید چه استثنایی هست ؟

بعله درست حدس زدید همون استثنا که آخر کلمه هجای کوتاه می تواند تبدیل به هجای بلند شه!

حالا بیایم به بیت سه نگاه کنیم. شما موقع تقطیع وقتی می گید اینجا استثنا مثلا سوم هست توی نوشتن شکل لحاظش نکردید، یعنی درست حدس زدید که مثلا هجای کشیده تبدیل شده به هجای بلند ولی توی شکل همچنان شکل هجای کشیده رو کشیدید. بعد مثل اینکه یادتون رفته که ما توی تقطیع چهارتا چهارتا جدا می کنیم. مثلا توی رکن دوم مصرع اول همین بیت اومدید شش تا تقطیع کردید. بنظر میاد که شما مثلا شکل هجای کشیده رو یکی حساب می کنید در حالیکه دوتا محسوب میشه! منظورم رو متوجه میشید؟

خب با این توضیحات سعی کنید یه بار دیگه همین غزل رو تقطیع کنید ببینیم مشکلش حل میشه(:


::: جمعه ۱۲ شهریور

امروز قرار بود که صفحه ۳۶ تا ۳۸ رو یه مطالعه کنید درسته؟ خب من یه کوچولو بیشتر توضیح نمیدم .

اگر دقت کنید مثلا می گن فلان شعر وزنش فعلاتن فعلاتن فعلاتن فع لن هست. یا مثلا اگر توی سایت گنجور نگاه کنید زیر هر غزلی می گن این غزل فلان وزن رو داره. خب چطوری این وزن ها رو بدست میارن؟ اصلا اینهه تقطیع کردید که به این نکته برسید.

مثلا  مفاعیلن رو می خوایم تقطیع کنیم پس میشه: م فا عی لن شکلش هم میشه u  -  -  -
یا مثلا فاعلاتن  میشه: فا ع لا تن  شکلش :  -  u   -  -
و الی آخر.
اگر یادتون باشه ما می اومدیم هر مصرع غزل رو به رکن های چهارتایی تقسیم می کردیم، الان توی این جلسه باید برای هر کدوم از اون رکن های تقطیع شده اسم معادلش رو بنویسید تا وزن شعری به دست بیاید.
شما اسم ها را از روی صفحه ۳۶ تا ۳۸ مطالعه کنید و حفظش کنید و  بعد بیاید یه غزل رو تقطیع کنید و وزنش رو به دست بیارید.

خب اینم بخش امروز که یه کوچولو خلاصه بود (:


یکشنبه فکر کنم ۲۱  شهریور ۹۵

پوزش بخاطر این تاخیر نسبتا زیاد

خب قرار بود یه شعر بگید ها به عنوان تمرین ولی گویا یادتون رفت(:

من تقریبا اکثریت نکات رو گفتم به جز چند مورد که اون ها رو نهایتا توی یکی دو جلسه دیگه، میگم و کار تئوری عروض تموم میشه. از این به بعد باید شعر بگید تا وزن‌های شعر دستتون بیاد. یا می تونید بر وزن دلخواه خودتون شعر بگید یا بگید تا من وزن رو به عنوان تمرین بنویسم و شما از روی اون شعر بگید! خولاصه هر جور راحتتید.

اما درس‌های امروز یکم بیایم درباره ادامه شعری که گفتید صحبت کنیم و بعد چند نکته درباره قافیه بگم که مبحث قافیه هم براتون جا بیفته!

یکی از معیارهای شعر خوب این هست، که به زبان روز کشور نوشته بشه. مثلا صیف و شتا از جمله کلمه های هست که دیگه استفاده نمیشه! یا مثلا  ز بجای از ، گر بجای اگر اینها هم دیگه توی ادبیات روز کاربردی نداره و بهتره ازشون استفاده نشه! مثلا اگر شما شعرتون رو برای یه جشنواره فرستادید، اگر این موارد رو رعایت نکنید براتون مشکل ایجاد میشه!

لطفا یک کاری کنید و اینکه قالب های شعری رو خودتون از توی نت سرچ کنید و درباره جاگیری قافیه و مدل جا گرفتنشون مطالعه کنید.

مثلا توی بیت پنجم شعری که ادمه اش دادید، شما مجددا از قافیه پر استفاده کردید که این توی غزل اشتباه هست، حالا اگر بیت چهارم بود بازم توجیه داشت ولی بیت پنج باید از قافیه جدید استفاده می کردید!

و اما نکات درباره قافیه

ببیند اگر یادتون باشه مثلا توی ادبیات اول دبیرستان وقتی ما می خواستیم قافیه رو تعیین کنیم می گفتیم میز و لیز با هم هم قافیه هستند! اما الان یه خورده قراره پیشرفته تر با قافیه برخورد کنیم.

همیشه برای اینکه قافیه رو توی شعر پیدا کنیم اول کار باید کلمه های الحاقی رو جدا کنیم بعد از اینکه الحاقی ها رو کنار زدیم بیایم دنبال قافیه. خب الان سوال اینه که حروف الحاقی چی‌ها هستند

حروف الحاقی شامل: شناسه‌های فعل، وندها، نشانه‌های جمع(مثل ها) ، (ای) در آخر کلمه. اینها حروف الحاقی پرکاربرد هستند.

شما اگر توی کلمه های مشکوک به قافیه این موارد رو دیدی سریع اینها رو کنار می‌زنی تا به قافیه اصلی برسی.

خب حالا قراره قافیه رو پیدا کنیم، یادتون باشه قافیه همیشه با یه مصوت  شروع میشه! پس از آخر کلمه به ابتدای کلمه حرکت می کنی تا به اولین مصوت برسی، به محض اینکه به اولین مصوت رسیدی از مصوت به بعد میشه قافیه ات البته بدون حروف الحاقی!

بیاید یه مثال بزنیم :

دیدار شد میسر و بوس و کنار هم

از بخت شکر دارم و از روزگار هم

اینجا "هم" ردیف هست. باید توی کنار و روزگار دنبال قافیه بگریدیم، حروف الحاقی که نداره، پس از آخر کلمه یعنی ر به سمت اولین حرف می داریم تا به اولین مصوت برسیم "آ" اولین مصوت ماست پس آر میشه قافیه که از یک مصوت بلند + یک صامت تشکیل شده!

مثلا اگز بخواهیم یه مدل حروف الحاقی دار مثال بزنیم همون میزها و تیزها هست، ها حروف الحاقی هست و به عنوان ردیف محسوب میشه پس قافیه یز هست که از یک مصوت بلند ی+ یک صامت تشکیل شده!

خب فکر کنم برای امروز کافی باشه، می تونید به عنوان تمرین این هفته تا جمعه یه شعر با قافیه های مناسب در هر وزنی که دوست دارید بگید(: