نخواستند که شجاع باشیم...

:::یک

می‌دونید بدی ما آدم‌های جهان سوم چیه؟

اینکه ما رو با قضاوقدر بار آوردند. مگه سر حملۀ مغول به ایران اهل تصوف اینقدر از قضا وقدر توی گوش مردم نخوندند که در برابر مغول‌ها پاهاشون سست شد و نتونستند از خودشون دفاع کنند.

مگه توی استعمار انگلیس، انگلیسی‌ها ما رو با قضاوقدر خر نکردند و کارهای خودشون رو پیش نبردند؟

کاش اینقدر ما رو درگیر قضا وقدر نمی‌کردند. کاش بهمون یاد می‌دادند، که آینده رو خودتون می‌سازید نه سرنوشت.

کاش ما رو شجاع بار می‌آوردند نه یه آدم ترسو که از فکر کردن به آینده واهمه داره.

:::دو

فرمود هرچه خواستی به تو داده شد، موسی. البته یک بار دیگر هم بر تو منت گذاشتیم. (طاها، ۳۶و ۳۷)

همین‌طور با حال ناخوش قرآن باز کردم آیۀ بالا اومد. 

پ ن: جواب تمرین‌های پست قبلی رو شب می‌ذارم توی خود همون مطلب. دوست داشتید چکش کنید.

گرته‌برداری۲

و اما ادامۀ مبحث گرته‌برداری.

:::گرته برداری معنایی

دومین نوع گرته‌برداری که سراغش می‌رویم گرته‌برداری معنایی است.

در این نوع گرته‌برداری مترجم تنبل و ایضاً خودخواه از بین آنهمه معنی واژه اولین معادل را برمی‌دارد و بدون توجه به بافت جمله آن را در جمله به‌کار می‌برد.

خب شاید الان سؤال برایتان پیش بیاید که این یعنی چی دقیقاً.

  در یک مثال این موضوع را بررسی می‌کنیم.

در انگلیسی واژه "rate" به معنای بهای کالا، میزان، سرعت، شتاب یا درصد است که در فارسی این واژه در تمامی جمله‌ها فقط به "نرخ" ترجمه می‌شود.

به این جمله دقت کنید: نرخ بی‌سوادی کاهش چشمگیری داشته است. اینجا دقیقاً نرخ بی‌سوادی یعنی چی؟ خب باید مترجم عزیز به این شکل ترجمه می‌کرد: میزان بی‌سوادی کاهش چشمگیری داشته است.

بچه‌هایی که در دانشگاه مهندسی با شاخه‌های متفاوت خواندند مخصوصاً مهندسی نرم‌افزار اگر یک کوچولو به حافظه‌شان مراجعه کنند، متوجه این گرته‌برداری می‌شوند و یادشان می‌آید  برای همین گرته‌برداری چه سختی‌هایی برای فهمیدن درس‌هایشان که نکشیدند.

هرچقدر که گرته‌برداری واژگانی به رشد زبان فارسی کمک می‌کند، گرته‌برداری معنایی به این شکل برای زبان فارسی فاجعه به بار می‌آورد.

:::گرته‌برداری نحوی

سومین نوع گرته‌برداری گرته‌برداری نحوی است.

در گرته‌برداری نحوی مترجم دستور یا گرامر زبان وام‌گیرنده را وارد زبان فارسی می‌کند.

مثلاً ترجمۀ "a" حرف تعریف به "یک" که در فارسی زائد است: او یک انسان شریف است به جای او انسانی شریف است.

یا ترجمۀ "the" حرف تعریف به "این" زائد است: این ذهن ماست که همه چیز را می‌آفریند. ذهن ماست که ...

یا حتی استفاده از ساخت مجهول به جای معلوم: گلستان توسط سعدی نوشته شد. گلستان را سعدی نوشت.

برخی از ساختارهای نحوی زبان عربی نیز وارد زبان فارسی شده است:

مطابقت صفت و موصوف از نظر مذکر و مؤنث: زن شاعره، چهل دختران، دوبرادران.

آواچه‌ای که امروز شباهنگ در وبلاگش کار کرد از همین نوع گرته‌برداری‌هاست.

و اما برسیم به چند تمرین پدرمادردار. (توی پرانتز خدمت دوستان عرض کنم، این تمرین‌ها فقط به مبحث گرته‌برداری اشاره ندارد، شما باید یه ویرایش کلی کنید.)

۱: قالب پیش‌بینی‌ها در ارتباط با انجام دقیق قانون به شکست می‌انجامد.

۲: اجازه بدهید ابتدا خسته نباشیدی داشته باشیم خدمت مهمانان برنامه.

۳: این ما بودیم که برای سه سال متوالی، پی‌درپی از شرایط بد او رنج بردیم و تحمل کردیم.

۴: ما باور داریم که بهروز با تلاش خود، به زودی به عنوان دانشجوی نمونه برگزیده می‌شود.

۵: پس از آنکه کارهای اصلی توسط مهرداد به انجام رسید او را در جریان تمام ماجرا گذاشتند.

پاسخ تمرین‌ها

دروغ بود همهٔ حرف‌هاش.

رفتم توی مطب اون خانم روان‌شناس.

روبه‌روم نشست و ازم پرسید:

می‌تونم کمکت کنم؟ 

گفتم: یه سری حرف‌ها توی دلم هست که نمی‌تونم به هیچ‌کس بگمش؛ نه به پدرم، نه مادرم، نه  خواهرم، نه برادرم و نه صمیمی‌ترین دوستم.

حرف‌هام رو نصف‌ونیمه به آدم‌هایی گفتم که منو نمی‌شناسند.

هیچ انتظاری ازتون ندارم جز اینکه به همهٔ حرف‌هام گوش بدید و فقط آخرش بهم بگید تموم میشه این روزها.

نشستم روبه‌روش و از اول اولش براش گفتم. 

حرف‌هام که تموم شد یه لبخند خرکی بهم زد و گفت: تموم میشه این روزها.

از اون روزی که از مطبش زدم بیرون یه هفته، گذشته. اما من هر روز از خودم می‌پرسم: چرا تموم نمیشه پس؟!

.

هی از خودم می‌پرسم «بین این صفر و یک‌های مجازی دنبال چی می‌گردی؟» 

اما هیچ جوابی ندارم که به خودم بدم.

کاش «خودم» می‌فهمید که خسته‌ام و نباید دنبال یللی‌تللی بره.

.

چه حرف‌ها به دلم ماند و هیچ با تو نگفتم!

خدایا آنجایی؟ منم مارگارت.

کتاب خدایا آنجایی؟ منم مارگارت اسم شورانگیزی داره. اونقدر اسمش هیجان‌انگیز است که محاله توی قفسۀ کتابفروشی چشمت بهش بخوره و دست نبری به سمتش.

اصلاً بعد از دیدن این اسم دلم می‌خواد بعد از هر اتفاق ریز و درشتی سرم رو ببرم سمت آسمون و بگم: خدایا اونجایی منم زهرا.

ایدۀ داستان هم خیلی منحصربه‌فرد است. نویسنده خیلی باید شجاع باشه که بره سراغ بعضی موضوع‌ها. مثلاً همین مسائل بلوغ و حتی دست گذاشتن روی اعتقادات دینی نوجوانان.

تا اینجا برگ برنده، دست خانم جودی بلوم، نویسندۀ کتاب، است؛ اما کتاب یه مشکل اساسی داره، قلمش به دل نمی‌شینه و سرسری از موضوع‌ها می‌گذره.

اگر خیلی راحت به رابطۀ دخترها و پسرها اشاره نمی‌کرد شاید با قاطعیت تمام می‌گفتم برای دخترهای نوجوان خانواده‌تون هدیه بگیریدش. البته اگر این موضوع‌ها براتون اهمیت نداره، می‌تونید همچنان به عنوان هدیه دادن روش حساب باز کنید. (البته نمی‌تونم منکر این بشم که همین عشق‌ها و احساسات ریز هم خاصیت دوران نوجوانیه؛ ولی چیزی که ذهن منو همیشه درگیر می‌کنه اینه آیا همۀ نوجوان‌ها علی‌الخصوص پسرهای کشورمون آموزش‌های لازم رو دیدن که به طرف مقابلشون آسیب نزنند؟ برای همین من همیشه با احتیاط یه سری کتاب‌ها رو معرفی می‌کنم. یادمون هم نره کتاب‌ها، انیمیشن‌ها و فیلم‌ها می‌تونه بیشترین تأثیر رو روی اخلاق و رفتار و انتخاب سبک زندگی نوجوان‌ها داشته باشه).

نمی‌دونم قبلاً گفتم یا نه؛ ولی

دلت برای مرده‌ها نسوزه هری.

برای زنده‌ها دلسوزی کن و بیشتر از همه برای کسانی که بدون عشق زندگی می‌کنند.

هری پاتر و یادگاران مرگ

از ادبیات داستانی فلسطین چی خواندیم؟

.

تو تعبیر تمام شعرهای عاشقانه بودی

نبودی؟

گرته‌برداری.

در ادامۀ مبحث ویرایش و درست‌نویسی امروز قرار است دربارۀ گَرته‌برداری صحبت کنیم.

اول بیایم ببینیم اصلاً گرته‌برداری یعنی چی؟

ببینید، کلمه‌ها از یک زبان دیگر به سه روش وارد زبان فارسی می‌شود:

۱: واژگانی: به عنوان مثال وقتی سیب‌زمینی وارد ایران شد، هیچ واژه‌ای برای نامیدنش توی دست‌وبالمان نداشتیم. پس برای اینکه این کمبود را رفع کنیم از واژۀ فرانسوی آن  pomme de terre  به معنی (سیب و زمین) کمک گرفتیم و عبارت (سیب‌زمینی) را به جای آن قرار دادیم.

در واقع می‌توانیم به این نتیجه برسیم که گرته‌برداری واژگانی یعنی ترجمۀ لفظ به لفظ از یک زبان بیگانه. این ترجمه در بسیاری از مواقع باعث تقویت زبان می‌شود.

در زبان فارسی واژه‌های زیر از این طریق وارد زبان فارسی شده است:

آسمان‌خراش ---> sky scraper

راه‌آهن ---> rail road

مغزشویی ---> brain washing

پ ن: ارکیده  عزیز توی وبش گلستان خوانی گذاشته یکی از مزیت‌هاش اینه که حکایت‌ها رو خیلی کوتاه می‌نویسه؛ یعنی اگر یه حکایت تودرتو هم باشه اون رو به قسمت‌های کوچک تقسیم می‌کنه و می‌نویسه. دیدم چقدر خوبه این مدلی، حوصلۀ مخاطب هم سر نمی‌ره پس تصمیم گرفتم من هم این مدل پست‌ها رو کوتاه بنویسم تا خسته نشید.